Gần 2,5 triệu trẻ em Việt Nam đang bị thấp còi

Theo một nghiên cứu mới đây của Mạng lưới Hành động vì Dinh dưỡng Trẻ nhỏ (IBFAN), Việt Nam đứng thứ 21 trong số 33 quốc gia ở Châu Á và Châu Phi trong việc hỗ trợ và thực hiện thực hành dinh dưỡng tối ưu cho trẻ nhỏ từ 0 đến 24 tháng tuổi.

Chỉ có gần 20% trẻ được bú mẹ trong 6 tháng đầu 
Các thực hành dinh dưỡng được đánh giá trong nghiên cứu dựa này trên những khuyến cáo của các tổ chức quốc tế uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Nhi đồng Liên Hiệp quốc (UNICEF), bao gồm: Cho trẻ bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu (không cho trẻ ăn thêm đồ ăn, thức uống nào khác ngoài sữa mẹ trong 6 tháng đầu); Cho trẻ bú sớm (trong vòng 1 giờ đầu sau sinh); Cho trẻ ăn bổ sung hợp lý (cho trẻ ăn dặm bằng thức ăn có đầy đủ dinh dưỡng vào đúng thời điểm và với số lượng phù hợp).
Thực hành dinh dưỡng kém trong 2 năm đầu có thể tác động lâu dài và ảnh hưởng rất lớn tới sự tăng trưởng, phát triển, thành tích học tập và ngay cả khả năng kinh tế của trẻ sau này.
Theo số liệu của Viện Dinh dưỡng năm 2010, ở Việt Nam hiện nay có 76,2% bà mẹ cho con bú trong vòng 1 giờ đầu sau sinh, và chỉ có 19,6% trẻ dưới 6 tháng được bú mẹ hoàn toàn. Việc cho trẻ ăn bổ sung cũng chưa hợp lý: một số vùng nông thôn và miền núi trẻ được cho ăn thức ăn đặc quá sớm và thường không có đủ dưỡng chất, trong khi một số bà mẹ ở vùng thành phố lại sử dụng các loại sữa công thức thay thế sữa mẹ.
Cũng theo số liệu của Viện Dinh Dưỡng, cứ khoảng 5 trẻ dưới 5 tuổi thì 1 trẻ bị thiếu cân thể trung bình hoặc nặng (tỷ lệ 17,5%), cứ 3 trẻ thì 1 trẻ bị  thấp còi (thiếu hụt chiều cao so với tuổi) thể trung bình hoặc nặng (tỷ lệ 29.3%). Trong bối cảnh Việt Nam có khoảng gần 8 triệu trẻ em dưới 5 tuổi, thì điều này có nghĩa là có xấp xỉ 2.5 triệu trẻ bị thấp còi.

Các bà mẹ rất cần được nghỉ đẻ 6 tháng
Nghiên cứu khoa học đã có những hướng dẫn rất cụ thể về việc cần làm gì để mang lại cho trẻ nguồn dinh dưỡng tốt nhất. Các chuyên gia y tế quốc tế nhất trí rằng, chỉ việc cho con bú hoàn toàn không  cần bổ sung thêm bất kỳ thức ăn đồ uống nào khác đã là một cơ hội to lớn giúp giảm tình trạng ốm đau và tử vong ở trẻ. Những trẻ được bú mẹ ít có nguy cơ lây nhiễm và mắc các bệnh như tiêu chảy, viêm phổi, hen suyễn. 
Hơn nữa, trẻ được bú mẹ  sau này khi thành người lớn sẽ làm giảm nguy cơ béo phì, bệnh cao huyết áp và các bệnh mạn tính không lây khác. Việc nuôi con bằng sữa mẹ cũng có lợi cho các bà mẹ nhờ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư tử cung và ung thư vú.
Kết quả một số nghiên cứu trên thế giới cho thấy, bên cạnh những tác động trực tiếp đến sức khỏe của trẻ, dinh dưỡng trong những năm đầu đời cũng ảnh hưởng đến khả năng học hành và kinh tế của một cá nhân sau này. Trẻ bị suy dinh dưỡng sau này thường muộn đi học, dễ bị lưu ban và tiếp thu kém. Tính trung bình, những người bị suy dinh dưỡng khi còn nhỏ thường có thu nhập thấp hơn 10% trong suốt cuộc đời.  Ngân hàng Thế giới ước tính hàng năm suy dinh dưỡng có thể làm thiệt hại đến 3% tổng giá trị sản phẩm quốc dân của một quốc gia.
Việt Nam đang phát triển kinh tế và rất quan tâm đến chăm sóc sức khỏe cho trẻ em và bà mẹ, do vậy mang lại cho trẻ em nguồn dinh dưỡng tốt nhất trong hai năm đầu đời là rất quan trọng. Điều này chỉ có thể đạt được nếu những người cha, ông bà, cán bộ y tế và chủ sử dụng lao động hỗ trợ và khuyến khích các bà mẹ cho con bú sớm và bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu. 
Đồng thời, các nhà hoạch định chính sách cần quan tâm đến các chính sách liên quan đến nuôi dưỡng trẻ nhỏ và gia tăng tính hiệu lực của những chính sách này. Các quy định liên quan đến việc quảng bá và kinh doanh các sản phẩm thay thế sữa mẹ (Nghị định 21/2006/NĐ-CP) và tăng thời gian nghỉ thai sản lên 6 tháng là hai chính sách cần được sớm phê duyệt
Nếu chúng ta đẩy mạnh các thực hành dinh dưỡng hợp lý cũng như củng cố thực thi các chính sách liên quan, trẻ em Việt Nam sẽ trở nên khỏe mạnh hơn, cao lớn hơn, thông minh hơn và phát triển hơn để góp phần đưa Việt Nam trở thành một nước phát triển mạnh về kinh tế và xã hội. Và một khi chúng ta cam kết nâng cao dinh dưỡng cho trẻ nhỏ, chúng ta có thể đảm bảo rằng Việt Nam sẽ đứng ở vị trí cao hơn trong danh sách các nước hỗ trợ và thực hành dinh dưỡng cho trẻ nhỏ.

Lê Thị Hợp
PGS. TS. Viện trưởng Viện Dinh dưỡng